Veel architecten kijken met een gerust hart uit naar de komst van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen die per 1 januari 2024 van kracht wordt. Vanaf dan controleren gemeenten immers niet meer of bouwplannen voldoen aan de regels van het Bouwbesluit. Maar omdat kritische kwaliteitsborgers deze taak overnemen, stijgt het risico op stagnatie van projecten en aansprakelijkheidsclaims. Laat je als architect steken vallen, dan kan dat grote gevolgen hebben. Hoe is dat te voorkomen?
Liggen architecten terecht niet wakker van de Wkb?
In het huidige stelsel toetst de gemeente bouwplannen vooraf en houdt vervolgens toezicht op de uitvoering op basis van de verleende vergunning. Als op 1 januari 2024 de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen van kracht wordt, moeten aannemers zelf proactief aantonen dat ze voldoen aan de wettelijke voorschriften. Op het eerste gezicht klinkt het geruststellend dat de gemeentelijke ‘waakhonden’ worden afgeschaft. Niets is minder waar: er komen namelijk onafhankelijke private kwaliteitsborgers voor in de plaats. Die worden verantwoordelijk voor de complete bouwplantoetsing op algemene bouwkunde, brandveiligheid, constructieve veiligheid, bouwfysische zaken en installaties. Bouw- en woningtoezicht van de gemeente doet dan alleen nog maar de ruimtelijke toets op onder andere bestemmingsplan, milieu, welstand en Ruimtelijke Ordening. Door de systematische aanpak van de kwaliteitsborgers zal de technische toetsing dan een stuk uitgebreider en kritischer zijn. De Wkb is namelijk bedoeld om opdrachtgevers betere bescherming te bieden. Omdat de opdrachtgever verplicht is om een kwaliteitsborger aan te stellen, zal ook het werk van architectenbureaus onder een vergrootglas komen te liggen.
Groter risico op forse schadeclaims
Als een ontwerp volgens de kwaliteitsborger niet in lijn blijkt met het Bouwbesluit zal deze het architectenbureau beslist weten te vinden. Je zult dus aantoonbaar moeten maken dat het ontwerp voldoet aan alle voorschriften. In de eerste fase van het project bekijkt de kwaliteitsborger of een bouwplan ontvankelijk is. Zo niet, dan kan het project maanden vertraging oplopen. Ook als tijdens de uitvoering of na de oplevering iets mis blijkt te zijn, dan kunnen de kosten van aanpassing op je bureau verhaald worden. Stel dat je in een hoogbouwproject balustrades van 1 meter hebt opgenomen en de kwaliteitsborger pas bij de oplevering signaleert dat deze boven de 13 meter minimaal 1,20 meter hoog hadden moeten zijn. Dan kan de aannemer je met een schadepost van tonnen confronteren. De kwaliteitsborger kijkt dus niet alleen of een plan voldoet aan de aannemelijkheidseis maar ook of de regelgeving op technisch vlak volledig gevolgd is.
Voorbereiding op de nieuwe wetgeving
Hier een overzicht van de maatregelen die je zou kunnen nemen om de risico’s van de Wkb te minimaliseren:
- Bepaal de impact van de Wkb voor je projectportfolio. Het nieuwe vergunningsproces en het inzetten van kwaliteitsborgers geldt in eerste instantie voor gevolgklasse 1. Het gaat hier om onder meer grondgebonden woningen, bedrijfspanden tot maximaal twee lagen en andere bouwwerken tot 20 meter.
- Leg dossiers aan waaruit blijkt dat je ontwerpen voldoen aan de voorschriften van het Bouwbesluit. Denk aan Energieprestatieberekeningen en details over de constructie, daglicht- en ventilatievoorzieningen. De kwaliteitsborger zal deze documentatie opvragen.
- Overweeg de aanschaf van tools waarmee je snel en secuur kunt checken of het ontwerp voldoet aan de regelgeving, bij voorkeur op basis van de gebruiksfunctie en op verschillende niveaus per projectdeel. Lees de blog hierover.
- Maak goede afspraken over de aansprakelijkheid en aantoonbaarheid met betrekking tot producten en diensten van partijen – waaronder leveranciers – waarmee je regelmatig samenwerkt.
- Leg de overdrachtsmomenten (contractueel) vast zodat duidelijk is welke partij op welk moment waarvoor aansprakelijk is. Denk hierbij ook aan wijzigingen in het ontwerp tijdens de bouwfase.
- Overweeg het inzetten van een externe partij die assisteert bij het opzetten van een borgingsplan, de dossiervorming en de contacten met de kwaliteitsborger. Lees de blog hierover
Tot slot: de komst van de Wkb verhoogt niet alleen de risico’s, maar biedt ook kansen voor architectenbureaus. Je bureau zou kwaliteitsborging als nieuwe bedrijfsactiviteit kunnen lanceren. De certificering die hiervoor nodig is zal niet zo’n grote opgave zijn omdat je al veel kennis in huis hebt over technische voorschriften. Uiteraard kun je vanwege belangenverstrengeling de rol van kwaliteitsborger niet oppakken voor projecten waarbij je zelf als architect betrokken bent.
Wat is jouw mening over de impact van de Wkb?
Lees de factsheet van het Ministerie over de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen.
